ახალი ამბები

2012 წლის 23 ივნისს, შავი ზღვის საქართველოს აკვატორიაში ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ექსპედიციამ ნახა და გადაიღო თეთრი დელფინი.

დელფინების თეთრად შეფერილი წარმომადგენლები ჩვენს პლანეტაზე დიდი იშვიათობაა. მაგალითად, ბოლო 100 წლის განმავლობაში ნაპოვნია ზღვის ღორის (ერთ-ერთი დელფინი, ლათინური სახელწოდება Phocoena phocoena) მხოლოდ 6 თეთრი შეფერილობის ინდივიდი. აქედან ორი ნანახი იყო შავ ზღვაში: 1928 და 1937 წლებში. შავ ზღვაში მობინადრე ზღვის ღორები განსხვავდებიან ამავე სახეობის მსოფლიო ოკეანეში მობინადრე სხვა პოპულაციებისგან როგორც მორფოლოგიურად, ისე გენეტიკურადაც. ეს დელფინები ბუნების დაცვის საერთაშორისო კავშირის (IUCN) მიერ მიჩნეულნი არიან გადაშენების საფრთხეში მყოფებად, ამიტომ მათი შესწავლა მნიშვნელოვანია როგორც ზღვის ეკოსისტემის, ისე მთლიანად სახეობის შენარჩუნებისთვის. 

კვლევა, რომლის მიზანია შავი ზღვის დელფინების შესწავლა, 2009 წლიდან მიმდინარეობს ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკოლოგიის ინსტიტუტის მსხვილი ძუძუმწოვრების ეკოლოგიისა და კონსერვაციის პროგრამის ფარგლებში. საველე სამუშაოებში პროფესორებთან ერთად  ჩართულნი არიან ეკოლოგიის სამაგისტრო პროგრამის  სტუდენტები.

ერთ-ერთ საზღვაო გასვლაზე, რიონისა და ხობის შესართავებს შორის, კოლხეთის ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე, მკვლევარებმა დაინახეს თეთრი ზღვის ღორი. უჩვეულო დელფინი მდედრების 5-ინდივიდიან ჯგუფში ერთად იყო, რომლის შემადგენლობაში ერთი პატარა, 1 წლამდე ასაკის ნაშიერი შედიოდა. ზღვის ღორებში, ისევე როგორც დელფინების სხვა სახეობებში, მდედრები და მამრები ცალ-ცალკე ჯგუფებს ქმნიან. მდედრების ჯგუფის ამოცნობა მათ გვერდით ნანახი ნაშიერების მიხედვით ხდება, რომელთა იდენტიფიკაციაც, მოზდილ ინდივიდებთან შედარებით მცირე ზომებითაა შესაძლებელი.

თეთრ ზღვის ღორს სტუდენტებმა ხატია შეარქვეს, მისი „პირველდამნახველი“ სტუდენტის  საპატივცემოდ. ხატია ზრდასრული ინდივიდია. ხატიას ზურგის მხარე ქათქათა თეთრია, ზურგის ფარფლზე შავი არშია გასდევს და სასუნთქ ხვრელთან შავი ლაქა აღენიშნება, თვალებიც შავი ფერის აქვს. აქედან გამომდინარე, თეთრი დელფინი არ არის ალბინოსი, მას აქვს ჰიპოპიგმენტაცია (პიგმენტაციის ნაკლებობა).

რადგან თეთრი შეფერილობის დელფინები იშვიათია, თითქმის არ არის შესწავლილი ჰიპოპიგმენტაციის გავლენა მათ ფიზოლოგიასა  და ეკოლოგიაზე. სავარაუდოდ, ასეთ შეფერილობას უარყოფითი გავლენა უნდა ქონდეს თერმორეგულაციის უნარზე. თეთრ ინდივიდს გაუჭირდება სითბოს შენარჩუნება წყლის დაბალი ტემპერატურის პირობებში. თუმცა ზღვის ღორებზე დაკვირვებისთვის უჩვეულოდ შეფერილი ინდივიდი ძალზე მოსახერხებელია, რადგან ჯგუფის „ბუნებრივ“ მარკერს წარმოადგენს. მისი იდენტიფიკაცია მარტივია,  რაც აადვილებს ჯგუფის გადაადგილების, სტრუქტურის ცვლილების,  ტერიტორიების შერჩევის შესწავლას.

ექსპედიციის მონაწილეები: პროფესორები: ნათია კოპალიანი, ზურაბ გურიელიძე, სტუდენტები: ხატია ბასილაშვილი, გიორგი ლემონჯავა, მირზა მოდებაძე, მარიამ გაბელაია, მიხეილ ფოცხიშვილი. უნივერსიტეტის საზღვაო ტექნიკის სამმართველოს უფროსი მამუკა მოდებაძე.